उत्तर-प्रदेशनई दिल्लीबड़ी खबरलखनऊ

संभव प्रयास करके संग्रहालयों को सुरक्षित एवं संरक्षित रखना चाहिए : डॉ. ब्रजेन्द्र नारायण

विश्व संग्रहालय दिवस पर सामान्य ज्ञान प्रतियोगिता एवं विश्व के प्रसिद्ध संग्रहालयों की छायाचित्र प्रदर्शनी आयोजित 

गोरखपुर : राजकीय बौद्ध संग्रहालय (संस्कृति विभाग, उ.प्र.) एवं महात्मा गांधी इण्टर कालेज, गोरखपुर द्वारा विश्व संग्रहालय दिवस के अवसर पर 18 मई, 2024 को महात्मा गांधी इण्टर काॅलेज परिसर, गोरखपुर में विश्व के प्रसिद्ध संग्रहालयों की छायाचित्र प्रदर्शनी तथा सामान्य ज्ञान प्रतियोगिता का आयोजन किया गया।

कार्यक्रम का शुभारम्भ एवं सामान्य ज्ञान प्रतियोगिता के विजेता प्रतिभागियों को पुरस्कार एवं प्रमाण-पत्र मुख्य अतिथि डाॅ. ब्रजेन्द्र नारायण, कार्यक्रम प्रमुख, दूरदर्शन एवं आकाशवाणी, गोरखपुर द्वारा किया गया। इस मौके पर विशिष्ट अतिथि के रूप में भारतीय स्टेट बैंक के शाखा प्रबन्धक मनोज कुमार श्रीवास्तव, डाॅ. चारूशीला सिंह, पर्यावरणविद् डाॅ. शोभित श्रीवास्तव एवं स्पर्श राजकीय इण्टर काॅलेज, गोरखपुर रविन्द्र कुमार उपस्थित रहे।

उत्तर प्रदेश के ऐतिहासिक एवं पुरातात्विक स्थल विषयक आयोजित सामान्य ज्ञान प्रतियोगिता में कुल 05 विद्यालयों के छात्र-छात्राओं ने प्रतिभाग किया। जिसमें से प्रतिभाशाली 06 विजेता छात्र-छात्राओं को पुरस्कार एवं प्रमाण-पत्र तथा 17 छात्र-छात्राओं को मेरिट के आधार पर प्रमाण-पत्र भी प्रदान किया गया।

प्रतियोगिता में दून पब्लिक स्कूल की शाम्भवी तिवारी ने प्रथम पुरस्कार, ए.डी. राजकीय कन्या इण्टर काॅलेज, गोरखपुर की हिमानी सिंह, आंचल गुप्ता तथा अंशिका भट्ट ने क्रमशः द्वितीय, तृतीय एवं सांत्वना पुरस्कार प्राप्त किया। दो अतिरिक्त सान्त्वना पुरस्कार सरस्वती विद्या मन्दिर के अनन्त शरण एवं महात्मा गांधी इण्टर कालेज गोरखपुर के हर्ष कुमार दूबे ने प्राप्त किया।

मुख्य अतिथि डाॅ. ब्रजेन्द्र नारायण ने कहा कि विश्व संग्रहालय दिवस पर संग्रहालय द्वारा आयोजित प्रश्नोत्तरी प्रतियोगिता के माध्यम से छात्र-छात्राओं को भविष्य के प्रतिस्पर्धात्मक वातावरण के लिए तैयार होने का मंच प्राप्त हो रहा है तथा इस प्रदर्शनी में लगे विश्व के विविध संग्रहालयों के छायाचित्रों को देखने से यह ज्ञात होता है कि संग्रहालय निश्चित रूप से मानव जाति के लिए प्रेरणास्पद है । इसलिए हमें हर संभव प्रयास करके संग्रहालयों को सुरक्षित एवं संरक्षित रखना चाहिए, जिसके माध्यम से हम अपने गौरवशाली विरासत से परिचित हो सके।

संग्रहालय के उप निदेशक डाॅ. यशवन्त सिंह राठौर ने कहा कि संग्रहालयों की विशेषता और उनके महत्व को समझते हुए संयुक्त राष्ट्र ने 1983 में 18 मई को विश्व संग्रहालय दिवस के रूप में मनाने का निर्णय किया। अन्तर्राष्ट्रीय संग्रहालय परिषद वर्ष 1992 से प्रत्येक वर्ष एक विषय चयन करता है एवं जनसामान्य को संग्रहालय विशेषज्ञों से मिलाने एवं संग्रहालय की चुनौतियों से अवगत कराने के लिए स्रोत सामग्री विकसित करता है।

संग्रहालय में मानव जीवन के विविध पक्षों, कलाओं से सम्बन्धित कलाकृतियां संग्रहीत होती है, जो निश्चित रूप से हमारी संस्कृति, विरासत एवं इतिहास की समृद्धि की सूचक हैं। प्रश्नोत्तरी प्रतियोगिता एवं प्रदर्शनी का विद्यालय परिसर में आयोजन के पीछे मुख्य कारण विद्यार्थी वर्ग को अपने ऐतिहासिक एवं पुरातात्विक धरोहर के प्रति जागरूक करना है।


प्रदर्शनी में भारतीय संग्रहालय, कोलकाता, पटना म्यूजियम, बिरला इन्डस्ट्रीयल एण्ड टेक्नालोजिकल म्यूजियम, विक्टोरिया मेमोरियल म्यूजियम, सरदार वल्लभ भाई पटेल नेशनल मेमोरियम म्यूजियम, कोलकाता, नैपियर म्यूजियम मद्रास, नेशनल म्यूजियम, छत्रपति शिवाजी महाराज वास्तु संग्रहालय, शंकर्स इन्टरनेशनल डाल म्यूजियम, राजकीय संग्रहालय, बंगलौर, लाहौर म्यूजियम, स्टेट म्यूजियम शिमला, हिमांचल स्टेट म्यूजियम, हवा महल, जयपुर, पतंग म्यूजियम व आटोवल्र्ड म्यूजियम अहमदाबाद, दिल्ली, रिजनल म्यूजियम्स आफ नेचुरल हिस्ट्री, भोपाल, नेशनल रेल म्यूजियम दिल्ली सालार जंग म्यूजियम, हैदराबाद, त्रिपुरा गवर्नमेंन्ट म्यूजियम, राज्य संग्रहालय, प्रिंस आफ वेल्स म्यूजियम, मुम्बई शिमला म्यूजियम, बाबा भलुक रेल म्यूजियम शिमला, भारत कला भवन, नेशनल टेलीकाम म्यूजियम, भोपाल टेट माडर्न म्यूजियम लन्दन, नेशनल गैलरी सेन्ट्रल लन्दन, ब्रिटिश म्यूजियम, विक्टोरिया एण्ड अलबर्ट म्यूजियम, म्यूजियम आफ डेथ, कैलीफोर्निया, नेशनल एयर एण्ड स्पेट म्यूजियम, वेटिकन म्यूजियम, स्टेट हिस्टोरिकल म्यूजियम मास्को, स्टेट हर्मीटेज संग्रहालय, मैड्रिड प्रादो म्यूजियम, आर्ट इन्स्टीच्यूट आफ सिकागो, इजिप्सियन म्यूजियम, फिलाडेल्फिया म्यूजियम आफ आर्ट, मेट्रो पोलिटन म्यूजियम आफ आर्ट, न्यूयार्क, पुरातत्व संग्रहालय, ग्रीस, टापकपी पैलेस बेल्जियम रायल्स म्यूजियम आफ फाइन आर्ट्स, नेशनल म्यूजियम आफ नेचुरल हिस्ट्री, कैमरा म्यूजियम इन पेनांग, हम्बर्ग्स म्यूजियम आदि के छायाचित्र विशेष आकर्षण के केन्द्र है।
संग्रहालय के उप निदेशक डाॅ. यशवन्त सिंह राठौर द्वारा मुख्य अतिथि सहित विशिष्ट अतिथियों को स्मृति चिन्ह भेंट कर उन्हें सम्मानित किया गया।

 

Cherish Times

Related Articles

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Back to top button